Waar komen de eerste chilipepers vandaan?

We hebben het zo’n beetje non-stop over hot sauce (vraag maar aan onze wederhelften), maar we kunnen het daar eigenlijk niet over hebben zonder het over pepers te hebben. De sterren van de sauzen-show. De hoofdoorzaak van de heetheid in hete sauzen. Zonder pepers kan een hot sauce simpelweg niet bestaan. Maar waar komen ze vandaan? Wanneer werden ze ongeveer voor het eerst ontdekt? En wat deden ze toen met die “nieuwe uitvinding”? We gaan samen terug in de tijd voor een hele hete ontdekkingsreis.

De geboorteplaats

Volgens de New Mexico State University Chile Pepper Institute komen chilipepers oorspronkelijk uit de laaglanden van Brazilië en waren het kleine, ronde, besachtige vruchten^[1]. Die locatie in Brazilië wordt ook wel het ‘nucleaire gebied’ genoemd. Een passende naam, want dit gebied zou het grootste aantal wilde pepersoorten ter wereld bevatten. Ze vallen onder de ‘Capsicum’ geslacht en komen in allerlei vormen, kleuren en verschillende mate van hitte. De peperplanten waren toen afhankelijk van hun relatie met vogels, want zij zorgden ervoor dat de vrucht zich verspreidde. Voordat je je zorgen maakt over de vogels en hun al dan niet brandende kringspier; vogels hebben geen receptoren in de bek die de hitte ervaren zoals wij dat doen. Nog een belangrijk onderdeel: het spijsverteringssysteem van vogels laat de zaadjes van de pepers heel. Vogels eten dus de peper, vliegen met de zaadjes in hun lichaampje naar een volgende locatie en poepen daar de zaadjes weer uit. Zo verspreidde de peper zich naar Centraal Amerika, waar het voor het eerst door mensen gebruikt werd.

Het waren naar alle waarschijnlijkheid de azteken en maya’s die begonnen met het gebruiken van de pepers. Tegenwoordig, en zeker hier in de lage landen, denken we bij pittig eten al snel aan landen als India, China of Thailand, maar daar werden de chilipepers pas in de 16e eeuw geïntroduceerd. Zo’n 7.000 jaar voor Christus werden chilipepers al gebruikt door azteken en maya’s als offers voor de goden, als statussymbool, als medicijn, maar ook als smaakmaker. Welke pepers dat precies waren is niet bekend, maar wat we wel weten is dat de maya’s ook de eerste waren die peperplanten verbouwde. Die waren van het geslacht Capsicum Annuum, waar onder andere de Jalapeño onder valt. Inmiddels zijn er 26 verschillende peper-geslachten bekend, waarvan er 5 verbouwd worden door mensen:

1. Capsicum Annuum (zoals Jalapeno)
2. Capsicum Chinense (zoals Habanero & Scotch Bonnet)
3. Capsicum Frutescens (zoals Tabasco)
4. Capsicum Baccatum (zoals Aji Amarillo)
5. Capsicum Pubescens (zoals Rocoto)

Capsaïcine

De bekendste eigenschap van pepers is natuurlijk het brandende gevoel dat ze veroorzaken. Dit is te danken aan het stofje wat we “capsaïcine” noemen. Dit is een alkaloïde dat de nociceptoren op de tong (en andere delen in het lichaam) stimuleert. Die receptoren zijn gevoelig voor hitte en pijn en laat dat nou net datgene zijn wat de capsaïcine veroorzaakt: een brandend gevoel en bijbehorende pijn. Het doel van dit gemene spul? Voorkomen dat andere dieren dan vogels, met name zoogdieren, de vruchten zouden eten. Op zich een meer dan prima verdedigingsmechanisme van de plant, ware het niet dat er één zoogdier op aarde rondloopt die maling heeft aan die pijn: de mens. Sterker nog, de mens geniet van deze sensatie en ontdekt zelfs andere positieve eigenschappen van capsaïcine. Denk hierbij aan medicatie, verdoving en zelfs oorlogvoering. De mens gaat zelfs op grote schaal pepers verbouwen en verschillende rassen kruisen, waardoor er inmiddels meer dan 3.000(!) verschillende soorten zijn. Een behoorlijk uit de hand gelopen hobby dus. Dat had Moeder Aarde waarschijnlijk ook niet gedacht bij de evolutie van de peperplant.

Wil je nou nog veel meer te weten komen over pepers en de geschiedenis van hot sauce? We hebben een heus hot sauce boek geschreven, met een heleboel informatie, geschiedenis, cultuur én recepten: HOT SAUCE – De hete sauzenbijbel met 40 pittige recepten. Zo kun je iedereen de les lezen als het over het heetste onderwerp ter wereld gaat!

^[1] https://cpi.nmsu.edu/chile-info/for-kids-pages/the-story-of-chile-peppers.html#:~:text=The%20five%20domesticated%20species%20are,bonnets%20belong%20to%20the%20C.